ÖZEL ÖĞRETİM
YÖNTEMLERİ-II
5E MODELİNE GÖRE
HAZIRLANMIŞ DERS PLANI
BÖLÜM 1
Dersin Adı:
|
Fen ve Teknoloji
|
Sınıf:
|
7.SINIF
|
Ünitenin Adı/No:
|
Maddenin
Yapısı ve Özellikleri/
7.Ünite
|
Konu:
|
Karışımlar
|
Önerilen Süre:
|
40 dakika
|
BÖLÜM 2
Öğrenci Kazanımları:
|
1. Karışımlar ile ilgili olarak öğrenciler;
6.1. Karışımlarda
birden çok element veya bileşik bulunduğunu fark eder (BSB- 2, 4).
6.2. Heterojen karışım
(adi karışım) ile homojen karışım (çö-
zelti) arasındaki farkı açıklar.
6.3. Katı, sıvı ve gaz
maddelerin sıvılardaki çözeltilerine örnekler verir.
6.4. Çözeltilerde,
çözücü molekülleri ile çözünen maddenin iyon
veya molekülleri arasındaki etkileşimlerini
açıklar.
6.5. Sıcaklık
yükseldikçe çözünmenin hızlandığını fark eder.
6.6. Çözünenin tane
boyutu küçüldükçe çözünme hızının artacağını keşfeder.
6.7. Çözeltileri
derişik ve seyreltik şeklinde sınıflandırır (BSB-5, 7).
6.8. Çözeltilerin
nasıl seyreltileceğini ve/veya deriştirileceğini
deneyle gösterir (BSB-15, 16, 17, 18; TD-3).
6.9. Bazı çözeltilerin
elektrik enerjisini ilettiğini deneyle gösterir, elektrolit olan ve
elektrolit olmayan maddeler arasındaki farkı açıklar (BSB- 2, 5, 7).
6.10. Yağmur ve yüzey
sularının kısmen iletken olmasının sebebini ve
doğurabileceği tehlikeleri açıklar (FTTÇ- 26,
28, 29).
|
Bilimsel süreç Basamakları:
|
4.Nesneleri sınıflandırmada kullanılacak nitel ve nicel
özellikleri belirler.
16.Kurduğu hipotezi sınamaya yönelik bir deney önerir.
|
Tutum ve Değerler:
|
·
Kendisini ve çevresini sürekli
sorgular.
·
Sağlıklı yaşam alışkanlıklarını devam
ettirir.
·
Her şeyin sevgi, barış ve mutluluğa
hizmet için olduğunu fark eder.
·
Öz disiplinlidir.
·
Kendisi ve çevresi için güvenlik
önlemleri alır.
|
Ünite Kavram ve Sembolleri:
|
Karışımlar, homojen karışım, heterojen
karışım, çözelti, çözücü, çözünen
|
Öğretme-Öğrenme Yöntem ve Teknikleri:
|
Sunuş, buluş, soru-cevap ve deney yöntemi
|
Kullanılan Araç-Gereç ve Kaynaklar:
|
Fen ve Teknoloji 7.Sınıf Ders Kitabı, 7.Sınıf
Fen ve Teknoloji Öğretmen Kılavuz Kitabı, Bilgisayar, Deney malzemeleri
|
Güvenlik Sembolleri:
|
Kesici cisimler güvenliği
|
BÖLÜM 3
Giriş
(Engage):
|
Öğretmen, öğrencilere
selam verdikten sonra onlara “karışım” kelimesinden ne anladıklarını, günlük
hayatta yedikleri, içtikleri maddeleri birbirlerine karıştırıp
karıştırmadıkları ile ilgili sorular sorar. Daha sonra
karışımın hangi durumları barındıracağına öğrencilerin
dikkatlerini çekmeye çalışır.
|
Keşfetme
(Explore):
|
Öğrencilerden sınıfa getirilen malzemelerle
kaç farklı karışım elde edebilecekleri sorulur ve öğrencilerin oluşturdukları
karışımların hangilerinin birbirine benzediği, farklarının ne olabileceği
sorulur. (Eğer öğrenciler hep aynı karışım çeşidini oluşturuyorlar ise
yönlendirici sorularla farklı karışım çeşidi oluşturmaları sağlanır.) Sınıfça
oluşturulan karışımlar üzerinde tartışılır.
|
Açıklama
(Explain):
|
Öğretmen,
öğrencilere “karışım”, “homojen karışım”, “heterojen karışım”, “çözelti” ve
“çözücü ve çözünen ” kavramlarını verir. Homojen ve heterojen karışımlarına örnekler
verir. Bu kısımda sadece karışım çeşitlerinden bahseder, ayırma yöntemlerine
girmez. Karışımların günlük hayattaki
yerinden bahsedilir.
|
Derinleştirme
(Elaborete):
|
Derinleştirme
basamağında açıklama basamağında ulaşılan sonuçların günlük hayattaki
yansımaları öğrencilerin bulması sağlanır. Günlük hayatta karışımların
nerelerde karşımıza çıktığı konusuna yoğunlaşmaları sağlanır. Karışımlar
konusunda geniş araştırma yapmaları istenir.
Karışımlar konusuyla ilgili simülasyon oyunu
oynatır. Öğretmen karışımlar ve çeşitleri ile ilgili proje ödevi verir.
|
Değerlendirme
(Evaluate):
|
Öğretmen, öğrenilenleri
değerlendirme amacıyla öğrencilerden önce kavram haritasını doldurmalarını
ister. Daha sonra açık uçlu, çoktan seçmeli ve bilimsel süreç becerilerini
ölçen soruları yapmalarını ister.
|
Bir Sonraki Derse Hazırlık:
|
Öğrencilere bir sonraki
derse getirilmek üzere konuyla ilgili araştırma sorusu ödev olarak verilir.
|
BÖLÜM 4
Dersin
diğer derslerle ilişkisi:
|
Türkçe, Sosyal bilgiler,
Resim
|
Planın
uygulanmasına ilişkin açıklamalar:
|
Ders planını 40 dakika
olarak ayarladık ancak bütün etkinlikler tek derse sıkıştırılmadan yapılırsa
daha verimli bir sonuç alınacaktır.
|
1.MERAK UYANDIRMA
Pınar;
“Bugün
öğleden sonra bize arkadaşım Ayşe geldi. Beraber oyunlar oynadık. Oyun oynayınca
ikimizde iyice susamıştık. Annemin hazırladığı limonatadan içmek için mutfağa
geçtik. Ben arkadaşıma limonatadan doldururken arkadaşım birden fenalaştı.
Hemen eline kolonya sürdüm. Biraz sonra kendine gelsin diye şekerli su
hazırlayıp içirdim. Kendini daha iyi hissettiğini söyleyip ayağa kalkmaya
çalıştı, fakat sendeleyerek masaya çarptı. Bu esnada masanın üstündeki yiyecek
ve içecekler birbirine karıştı. Masada bulunan su, kırmızıbiberin üzerine
dökülmüş, kuru yemiş tabağı düşmüş, içindekiler etrafa saçılmıştı. Tabakta dilimlenmiş
olarak duran üzümlü kek de yere düştü. Mutfak karmakarışık olmuştu. Her şey her
yerdeydi. Ayşe istemeden de olsa bu duruma sebep olduğu için üzgün görünüyordu.
Ben de onu neşelendirmek için ne yapabilirim diye bir yandan düşünüyor bir
yandan da darmadağın olan mutfağa bakıyordum. Tam o sırada aklıma bir oyun
geldi. Dün öğretmenimiz bize karışımlar konusunu anlatmıştı. Mutfağın bu hali “
Karmakarışık
Karışım” oyunu oynamak için biçilmiş kaftandı. Ayşe’ye
aklıma gelen oyunu anlatıp beraber oynamaya başladık. Ancak hazırladığımız
karışımlardan hangisinin hangi karışım çeşidi olduğunu bir türlü çözemedik.
Bize bu konuda yardımcı olur musunuz?”
Hadi
gelin, biz de Pınar ve Ayşe’ye katılalım! “Karmakarışık Karışım” oyunu ile karışımlar
hazırlayalımm! Onlara karışım çeşitlerini tekrar öğretelim!
2.KEŞFETME
Deney yapalım!
Deneyin adı: Karmakarışık Karışım!
Deneyin amacı: Çeşitli
karışımlar hazırlayarak karışım çeşitlerini öğrenmek ve çözelti, çözücü,
çözünen kavramlarını anlamak
Kullanılan malzemeler: Domates,
salatalık, soğan, pul biber, su, süt,
şeker, tuz, un, üzüm, kakao, mikroskop, lam lamel
Değişkenler;
Bağımlı değişken: Karışım
Bağımsız değişken: Domates,
salatalık, soğan, pul biber, su, süt,
şeker, tuz, un, üzüm, kakao, mikroskop, lam lamel
Deneyin yapılışı:
Verilen
malzemelerden çeşitli karışımlar oluşturulur. Örneğin; su ile şeker karıştırılarak şekerli su
hazırlanabilir. Domates, salatalık, soğan karıştırılarak farklı bir karışım
oluşturulabilir. Su, şeker, un, üzüm karıştırılarak basit bir kek karışımı
oluşturulur. Daha sonra süt önce çıplak gözle daha sonra mikroskopta incelenir.
Deney
sonunda aşağıdaki tabloyu doldurunuz. Hazırlanan karışımlar üzerinde tartışarak
karışım çeşidini bulmaya çalışınız.
Maddenin
adı
|
Maddenin
hali
|
Karışımdaki
durumu
|
Karışım
çeşidi
|
Karışımdaki
çözücü ve çözünen madde
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sütü çıplak
gözle ve mikroskopla incelediğinizde neler gördünüz? Gözlemleriniz sonucunda
sütün nasıl bir karışım olduğunu söyleyebilirsiniz?
3.AÇIKLAMA
Doğadaki maddelerin de
hemen hemen hepsi karışım halinde bulunmaktadır. Soluduğumuz hava, içtiğimiz
su, toprak, yediğimiz yemek birer karışımdır. Karışım, birden çok maddenin
kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla meydana gelir. Karışımlar yeni
ve saf madde değildir. Bu sebeple karışımların belirli bir kimyasal formülü
yoktur. Birçok karışımın hangi maddelerden meydana geldiğini bile kimi zaman
bilmeyiz.
Karışımlar
görünümlerine göre ikiye ayrılır. Örneğin, kırmızıbiber ile suyu karıştırdığımızda
kırmızıbiber karışımın her tarafında aynı miktarda bulunmaz. Kırmızıbiber karışımın
üst tarafında daha çok diğer kısımlarında ise daha az miktarlarda bulunur. Karışımı
oluşturan maddeler karışımın her tarafına eşit miktarlarda dağılmıyorsa bu tür karışımlara
heterojen karışım adı verilir. Adi karışımlar bir
tür heterojen karışımdır.
Karışımı oluşturan
maddeler karışımın her tarafına eşit olarak dağılmışsa bu tür karışımlar homojen karışımlardır. Çözeltiler homojen karışımlardır. Örneğin, bir miktar şeker ile
suyu karıştırdığımızda şeker ile su karışımın her tarafında eşit oranda
bulunur. Çıplak gözle bakıldığında homojen gibi görünen bazı karışımların
mikroskopla bakıldığında heterojen olduğu gözlenir. Örneğin, mineral ve vitamin
gibi besinler içeren süt çıplak gözle bakıldığında homojen gibi görünür.
Mikroskopta incelendiği zaman ise yağ zerreciklerinin belirli kısımlarında daha
fazla bulunduğu görülür ve sütün heterojen olduğu anlaşılır.
Günlük hayatta çözelti
adını kullanmasak bile çözeltilerle iç içe yaşıyoruz. Soluduğumuz hava,
içerisinde bazı canlıların yaşadığı sular, içtiğimiz meşrubatlar, diş
dolgusunda kullanılan amalgamlar, kullandığımız metal paralar, hepsi birer
çözeltidir.
Bu çözeltileri
oluşturan maddelerden miktarı çok olan çözücü, az olan da çözünen olarak adlandırılır.
Fakat sulu çözeltilerde suyun miktarı az bile olsa su çözücü olarak kabul edilmektedir. Örneğin,
bir bardak suya bir kaşık şeker eklenerek hazırlanan çözeltide, su çözücü, şeker ise
çözünen maddedir.
KAVRAM YANILGISI:
Karışım, birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturmadan bir arada
bulunmasıyla meydana gelir. Karışımlar yeni
ve saf madde değildir.
Çözeltileri oluşturan maddelerden miktarı çok olan çözücü, az
olan da çözünen olarak adlandırılır. Fakat sulu çözeltilerde
suyun miktarı az bile olsa su çözücü olarak kabul edilmektedir.
4.DERİNLEŞTİRME
Haydi oyun oynayalım
Karışım oluşur mu oluşmaz mı?
Gazete Haberi
Artık Türkiye'nin de Bubbletea'si Var:
Bonjuktea
Dünyada tüketimi artan
Bubbletea (baloncuklu çay), Türkiye'de BonjukTea markası ile satışa
sunulacak.150'yi aşkın soğuk, 70 sıcak içecek türü bulunan ürün, 12 milimetre
(mm) pipetlerle tüketilebilecek.
Malezya'da 20 senedir faaliyet yürüten ve 1,5 milyon dolara yakın bir yatırım
yapan Turkuaz Grubu şirketlerinden Selekoğlu Gıda, yeni markası BonjukTea ile
satış oranlarını artırmayı planlıyor.
BubbleTea'nin en
önemli yanı içinde ağızda patlayan ve çiğnenen karamelle kavrulan boncuk
şeklinde meyve özütlerinin bulunması. Ayrı meyve aromaları olan ürünün
menüsünde 'Sağlık Serisi, Kahveli, Meyveli, Yoğurtlu ve Vanilyalı'
karışımlar yer alıyor. 'Hibiskus (Medine Gülü) Çayı, Earl Grey, Yesilçay ve Bergamot Aromalı Çay' türlerinin meyve özleriyle
karışımından sıhhatli çaylar elde ediliyor. Bu içecekler hem sıcak hem de soğuk
olarak tüketilebiliyor.
…
(12
Şubat 2013 17:32 Cihan Haber Ajansı= http://www.haberler.com/artik-turkiye-nin-de-bubbletea-si-var-bonjuktea-4327134-haberi/
)
PROJE: Yeni içecekler keşfedelim! ( 4 Soru Stratejisi)
1. Deneyi yapmak için mevcut malzemelerim neler?
2. Sonuçları değiştirmek için malzemeleri nasıl değiştirirsiniz?
3. Hangi durumda içilebilir bir karışım oluştu?
4. Yaptığınız karışımla meydana gelen içeceği nasıl tarif edersiniz?
5.DEĞERLENDİRME
Açık Uçlu Sorular
1 - Resimde görülen maddelerden karışım hâlde olanları çizelgeye liste
halinde yazınız.
Bunlardan sıvı-sıvı, sıvı-katı ve
sıvı-gaz çözeltilerini çizelgede verilen örnekte olduğu gibi
işaretleyiniz.
Karışım
|
Sıvı-
sıvı
|
Katı-
sıvı
|
Sıvı-
gaz
|
Tuzlu su
|
|
X ( su + tuz)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 -
Tuz
|
su
|
Karbon diyoksit
|
iyot
|
demir
|
Aşağıda belirtilen özelliklerde karışım
hazırlayabilmek için yukarıda verilen hangi maddeleri
tercih etmeliyiz? Kaç tane değişik
karışım hazırlayabilirsiniz. ( İhtayaç duyarsanız fazladan bir tane daha madde
kullanabilirsiniz)
Homojen çözelti
........................................................................................................
Heterojen karışım
.......................................................................................................
3 - Aşağıdaki
üç öğrenci hangi kavramların tanımlarını yapmıştır.
Şukufe: Karışımı oluşturan maddeler
karışımın her tarafına eşit olarak dağılmıştır. Bu tür karışımlara…………………………………
denir.
Şebelebettin: Karışımı oluşturan
maddeler karışımın her tarafına eşit miktarlarda dağılmıyorsa bu tür
karışımlara ……………………………………………………..
adı verilir.
Abuzüttin: Birden çok maddenin
kimyasal bağ oluşturmadan bir arada bulunmasıyla
meydana gelir……………………………….
4 - Bir karışımı oluşturan maddeleri genel
olarak nasıl sınıflandırırız? Bu sınıflandırmayı neye göre yaparız,
açıklayınız.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5 – Günlük hayatta karışımların kullanıldığı yerlere örnekler veriniz. Bu örnekler
hangi karışım çeşidine girer? Neden?
Çoktan
Seçmeli Sorular
1 - Karışımlar için aşağıdakilerden
hangileri doğrudur?
i.
Homojen olabilirler
ii.
Fiziksel özelliklerini kaybetmezler
iii.
Kimyasal değişime uğrarlar
A) yalnız i B) i ve ii C) iii ve ii D) Hiçbiri
2 - Aşağıdakilerden hangisi karışımların
özelliklerinden biri değildir?
A) Karışımlar homojen ya da heterojen
karışım olarak ikiye ayrılırlar.
B) Karışımlar katı-sıvı, sıvı- sıvı yada
sıvı-gaz şeklinde olabilirler.
C) Karışımların homojen olanlarına
çözeltiler de denir.
D) Karışımlar belli bir oranda
birleşerek oluşur.
3 – Aşağıdaki maddelerden hangisi sıvı-
sıvı homojen karışıma örnektir?
A)
Sirke
B)
Hava
C)
Ayran
D)
Deniz suyu
4 -
Madde
|
Homojen
|
Heterojen
|
Hava
|
ü
|
|
Ayran
|
|
ü
|
Tentürdiyot
|
|
ü
|
Sirke
|
ü
|
|
Yukarıdaki tabloda belirtilen maddelerden hangisinin karışım çeşidi
yanlış belirtilmiştir?
A)
Hava
B)
Ayran
C)
Tentürdiyot
D)
Sirke
A)
Katı- sıvı
B)
Katı- katı
C)
Sıvı- sıvı
D)
Sıvı- gaz
6 - Karışımlar için; 1.
Homojenlerdir. 2. Fiziksel yollarla ayrılabilirler. 3. Bileşenleri fiziksel
özelliklerini kaybetmezler Yargılardan
hangileri kesinlikle doğrudur?
A)
1
B)
2
C)
1 ve 2
D)
2 ve 3
7 - Aşağıdakilerden hangisi homojen karışım değildir?
A)
Tunç
|
B)
Hava
|
C)
Kolonya
|
D)
Su
|
8 - Aşağıdakilerden hangisi karışımın
özelliklerinden değildir?
A)
Karışan maddeler kendi özelliklerini yitirirler.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
B)
Belli kaynama noktaları yoktur.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
C)
Maddeler eski haline dönebilir.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
D)
Birden fazla maddeden oluşurlar.
9 – Aşağıdakilerden hangisinde karışımın türü doğru
verilmemiştir?
Karışım Türü
A)
Süt
heterojen
B)
Maden suyu
homojen
C)
Deniz suyu
heterojen
D)
Benzin
homojen
10 – Aşağıdaki verilen sıvı çözeltilerden hangisinde
çözücünün içinde katı madde çözünmemiştir?
A)
Deniz Suyu
B)
Gazoz
C)
Şekerli Su
D)
Sirke
Bilimsel Süreç Becerilerini Ölçen Soruları
1-
Yukarıda karışık hâlde verilmiş olan
harfleri anlamlı bir kelime oluşturacak biçimde
sıralayınız. Ortaya çıkan
kelimeyi aşağıda kutu şeklinde gösterilmiş olan bölüme yazınız. Harflerden
hangilerinin homojen hangilerinin heterojen olduğunu nedenleri ile beraber
belirtiniz.
…………………………………… homojendir. Çünkü……………………………………………………………………….
………………………………… heterojendir. Çünkü……………………………………………………………………….
2 – Mutfağınızda bulunan meyvelerle ya da reçel, marmelat, içecek tozu
gibi değişik malzemelerle kendimize içecek bir şeyler hazırlayınız.
Malzemeleriniz ve elde ettiğiniz içeceklerle ilgili bilgileri aşağıdaki
çizelgenin ilgili bölümlerine yazınız.
Aşağıdaki soruları defterinize
cevaplayınız.
a.
Hazırladığınız karışımlar homojen mi, heterojen mi?
b.
Hazırladığımız karışımlar belirli bir kimyasal formülle ifade
edilebilir mi? Neden?
3 -
Yukarıdaki tabloda
verilen örneğe benzer, karışımlar konusuyla ilgili günlük hayatta en çok
kullanılan bilgileri, bu bilgilerin kullanıldığı yerleri belirterek bunlara
örnekler veriniz.
Yukarıda çıplak gözle görülen
bir bardak süt ve bu süt ile yapılan mikroskop incelemesi verilmiştir. Bundan
dola çıkarak süt ile ilgili neler söyleyebilirsiniz. Mikroskop görüntüsünden
alınan kesit homojen mi yoksa heterojen mi? Neden? Görüntüde var ise çözücü ve
çözünenin neler olabileceğini belirtin?
5 -
Yukarıda
verilmiş olan malzemeleri kullanarak kaç değişik karışım elde
edebilirsiniz? Bu karışımlardan günlük
hayatta sık kullanılanları var mı? Yaptığınız karışımları sınıflandırarak
hangilerinin sıvı-sıvı, katı- sıvı ve gaz sıvı olduğunu belirtiniz.
Karışımınızda var ise çözücü ve çözünenin hangileri olduğunu belirtiniz.
|