5E MODELİNE
GÖRE BESİN AYIRAÇLARI KONUSUNUN ANLATILMASI
1 GİRİŞ:
Ali beşinci sınıfa giden bir öğrencidir.
Sabahları kahvaltı yapmayı sevmez. Özellikle süt içmek, yumurta yemek ona
işkence gibi gelir. Fakat ekmek üzerine sürülmüş çikolata yemeyi sever. Annesi de bu durumdan şikayetçidir.
Bir gün yine sadece ekmek üzerine sürülmüş
çikolata yiyip evden çıkarken annesi;
“Diğer besinleri de yemezsen sağlıklı
olamazsın.”der. Annesinin söyledikleri
kafasına takılır ve
«Acaba ben sağlıksız mıyım, hangi besinde
ne var ki ben ekmek üzerine sürülmüş çikolatayla iyi beslenememiş oluyorum
?»diye düşünür. Okula gider, öğretmenine sorar. Öğretmeni de yediğimiz yiyecekte karbonhidrat, protein, yağların olduğunu
bunların her yiyecekte farklı
miktarlarda bulunduğu sağlığımız için gerekli olduğunu anlatır. Ama bu seferde
Selçuk un aklına bir soru daha takılır. ”Peki bu bunları hangi besinde olduğunu
nasıl bileceğiz?” diye öğretmenine sorar. Öğretmeni de kahvaltı neler olduğu
sorar. Ali kahvaltıda genelde süt, patates, haşlanmış yumurta, ekmek, ve
ceviz olduğunu söyler. Öğretmeni bu malzemelerini yarın derse gelirken getirmesini ister.
Öğretmen: “Hep beraber çok güzel bir deney
yapacağız, bakalım hangi besinde ne olduğunu bulacak mıyız?”der.
Ali bir sonraki günü iple çeker,
malzemelerini hazırlayıp koşa koşa okula gider, öğretmen ve arkadaşlarıyla
deneye başlarlar. Hadi gelin biz de onlara katılalım, Ali’yle beraber biz de
öğrenelim.
1.
KEŞFETME:
Etkinlik 1:
Deneyin adı: Besin içerikleri Nelerdir?
Başlamak için:
v beherglas
v haşlanmış yumurtanın
beyazı
v ekmek
v soyulmuş patates
v ceviz
v süt
v iyot çözeltisi (veya
lügol çözeltisi)
v Nitrik asit çözeltisi
(veya biüret)
v 2 adet deney tüpü
v kâğıt
v defter
v kalem
v damlalık
Birlikte yapalım:
Sınıf mevcuduna göre beşer veya altışar
kişilik gruplara ayrılalım.
Ø Her besin maddesini
içeren birbirinin aynı üç besin grubu oluşturalım.
Ø Öğretmenimizin
hazırladığı sulandırılmış nitrik asit çözeltisini birinci gruptaki besinlerin
her birine ayrı ayrı damlatarak renk değişimlerini gözlemleyelim (Nitrik asidi
kullanırken öğretmenimizden yardım isteyelim).
Ø İkinci gruptaki
besinlerin her birine ayrı ayrı iyot çözeltisi (veya lügol çözeltisi)
damlatarak renk değişimlerini gözlemleyelim.
Ø Üçüncü gruptaki
besinlerin her birini kâğıda sürtelim. Aynı kâğıda birkaç damla da süt
damlatalım. Hangi besinlerin kâğıtta parlak bir leke oluşturduğunu
gözlemleyelim.
Ø İki deney tüpüne ayrı
ayrı 8-10 damla süt damlatalım.
Ø Tüplerden birine
birkaç damla sulandırılmış nitrik asit çözeltisi diğerine iyot çözeltisi damlatalım
ve renk değişimlerini gözlemleyelim.
Dikkat! Kimyasalları kullanırken dikkatli olalım, göz, ağız vb.
organlarımıza sıçramamasına dikkat edelim!
Ne oldu?
Oluşan durumu
gözlemleyerek aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1.
Üzerine iyot çözeltisi (lügol çözeltisi) damlattığımız besinlerden
hangilerinde renk değişimi gözlemledik?
…………………………………………………………………………………………………………………………………
2.
Üzerine nitrik asit çözeltisi damlatılan besinlerden hangilerinin
rengi sarıya döner?
……………………………………………………………………………………………………………………………………
3.
Hangi besinler kağıtta parlak bir leke bıraktı?
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
Baştaki
düşünceniz etkinlik yaptıktan sonra değişti mi? Şimdi sizce hangisi doğru
söylüyor? Ayrıntılı olarak yazınız.
………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………3 . AÇIKLAMA:
Yürümek, koşmak,
düşünmek, duymak, görmek vb. faaliyetlerimizi gerçekleştirebilmemiz için
gereken enerjiyi öncelikle karbonhidratlardan
sağlarız. Peki hangi yiyecekler karbonhidrat bakımından zengindir?
Bal, muz, üzüm, şeker
pancarı gibi şekerli yiyecekler genel olarak karbonhidratlı besinlerdir. Buğday,
pirinç, mercimek, patates ve yulaf da karbonhidrat bakımından zengindir.
Sizler de tükettiğiniz
besinlerden hangilerinin karbonhidrat içerdiğine örnek veriniz.
Etkinlikte
sulandırılmış nitrik asit çözeltisi damlatıldığında rengi sarıya dönüşen
besinler proteinli besinlerdir. Vücudumuzda bir yara veya kesik oluştuğunda zamanla
bu yaranın kapandığını biliyoruz. Yaraların veya kesilen yerlerin iyileşmesi proteinler
sayesinde olur. Büyüme ve gelişmemizi sağlayan proteinlerin
öncelikli görevi yapıcı ve onarıcı olmasıdır. Proteinler kas ve kemiklerin yapısına
girerek yapım görevini, yaraları iyileştirerek onarım görevini gerçekleştirir.
Saç ve tırnaklarımızın uzaması da proteinler sayesinde olur. Aynı zamanda
mikroplara karşı vücudun dayanıklılığına yardımcı olur. Zekamızın gelişmesinde
de çok etkili olan proteinler büyüme ve gelişme döneminde yeterince alınmazsa
büyümemiz yavaşlar, hatta durabilir.
Et,
süt, balık ve yumurta gibi besinler proteince zengin hayvansal besinlerdir.
Fasulye, fındık,
fıstık
ve badem gibi besinler ise proteince zengin bitkisel besinlerdir.
Etkinlikte
kağıda sürtüldüğünde parlak leke bırakan besinleri de fark ettik. Bu besinler
yağlı
besinlerdir. Gün içerisinde fazla enerji gerektiren faaliyetler yaptığımız ya
da uzun süre
aç
kaldığımız olmuştur. Böyle durumlarda karbonhidratlardan sağlanan enerji
yetersiz kalır.
Karbonhidratların
yetersiz kaldığı durumlarda gerekli olan enerji ise yağlardan
sağlanır. Yağlar; karbonhidratlardan daha fazla enerji içermesine rağmen vücut
öncelikli olarak enerji ihtiyacını karbonhidratlardan sağlar. Ayrıca yağlar
bazı hayvanların deri altlarında depolanır ve böylece onların soğuktan
korunmasına da yardımcı olur. Kış uykusuna yatan veya kutup ayısı gibi çok soğuk
ortamlarda yaşayan bazı hayvanlar yağ depolar.
Ayçiçeği, zeytin, mısır, fındık ve fıstık gibi
bitkiler yağ bakımından oldukça zengindir. Tereyağı, süt, balık, kaymak, peynir
de yağ bakımından zengin besinlerdir.
Ayrıca
tükettiğimiz her besinde su, mineral ve vitaminlerin de bulunduğunu unutmayalım.
1.
DERİNLEŞTİRME:
Etkinlik 2:
Günlük hayatta
yediğimiz, içtiğimiz maddelerden karbonhidrat, yağ ve protein içerenlere
örnekler verelim.
KARBONHİDRAT 1 …………………… 2 …………………… 3 ………………………………
YAĞ 1
…………………… 2 …………………… 3 ………………………………
PROTEİN 1
…………………… 2 …………………… 3 ………………………………
HAYDİ
OYUN OYNAYALIMM!
5.DEĞERLENDİRME:
1) Büyüme ve gelişmemizi sağlayan,
yaşamamız için gerekli enerjiyi veren bütün maddelere ne ad verilir?
A) Besin
B) Protein
C) Karbonhidrat
D) Vitamin
A) Besin
B) Protein
C) Karbonhidrat
D) Vitamin
2) Et, yumurta, balık ve peynirde en çok bulunan besin içeriği
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Vitamin
B) Yağ
C) Protein
D) Karbonhidrat
A) Vitamin
B) Yağ
C) Protein
D) Karbonhidrat
3) Dağcılar, fazla
enerjiye ihtiyaç duyduklarından yanlarında genellikle aşağıdaki besinlerden
hangisini bulundururlar?
A) Çikolata
B) Meyve
C) Ekmek
D) Su
A) Çikolata
B) Meyve
C) Ekmek
D) Su
4) Aşağıda verilen vücudumuza enerji veren besinlerden hangisi
diğerlerine göre daha kalıcıdır?
A) Bal
B) Çikolata
C) Şeker
D) Pasta
A) Bal
B) Çikolata
C) Şeker
D) Pasta
5) Ekmek, pasta gibi yiyecekler bol miktarda
karbonhidrat içermektedir. Vücutta yeterli karbonhidrat bulundurulmasına karşın
bu yiyeceklerden bol miktarda alınırsa aşırı şişmanlık başlar. Bunun nedeni
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Vücudumuz enerji depolar.
B) Fazla karbonhidrat olduğu gibi depolanır.
C) Karbonhidratlar yağa dönüştürülerek depolanır.
D) Karbonhidratlar şişmanlık yapar.
A) Vücudumuz enerji depolar.
B) Fazla karbonhidrat olduğu gibi depolanır.
C) Karbonhidratlar yağa dönüştürülerek depolanır.
D) Karbonhidratlar şişmanlık yapar.
|
Etkinlik
|
:
|
Tarih
|
: ____________
|
|
Öğrenci
|
:
_________________________________
|
|
|
|
Sınıfı
|
:
_________________________________
|
|
|
|
Numarası
|
: _________________________________
|
|
|
1. Bu etkinlikte ne öğrendim?
_______________________________________________________________________________
2. Neyi iyi yaptım? Neden?
_________________________________________
3. Hangi konuda zorlandım? Neden?
___________________________________________________________________________________
4. Nerede yardıma ihtiyacım oldu?
___________________________________________________________________________________
5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim?
___________________________________________________________________________________
6. Kuvvetli ve zayıf yönlerim neler?
___________________________________________________________________________________
7. Daha sonraki çalışmalarda neleri farklı yapacağım?
___________________________________________________________________________________
GRUP DEĞERLENDİRME FORMU
Grubun Adı : Tarih:
Yönerge: grup,
hangi düzeyde yeterli görülüyorsa onun hizasına (x) işareti koyarak işaretleyiniz.
|
BECERİLER
|
Her zaman
(5)
|
Bazen
(3)
|
Hiçbir zaman
(1)
|
|
1. Grup
amaçlarını oluşturmaya tüm üyeler katkı yapmıştır
|
|
|
|
|
2. Grup tam
zamanında toplanır.
|
|
|
|
|
3. Grup üyeleri
birbirlerine yardımcı olur
|
|
|
|
|
4. Grup
üyelerinin tamamı çalışmada görev alır.
|
|
|
|
|
5. Grup üyeleri
birbirlerinin düşüncelerine saygı gösterir.
|
|
|
|
|
6. Grup üyeleri
birbirleriyle etkileşim içinde çalışmalarını sürdürür.
|
|
|
|
|
7. Grup üyeleri
kaynak ve araç-gereçleri paylaşır.
|
|
|
|
|
8. Grup üyeleri
bulgularını ve sonuçlarını paylaşır.
|
|
|
|
|
9. Her üye
sorumluluğunu yerine getirir.
|
|
|
|
|
10. Grupta
herkesin fikirlerinin önemli olduğuna inanılır.
|
|
|
|
|
11. Öneri ve
görüşler tartışılır.
|
|
|
|
|
12. Çalışma
sonuçlarından ortak sonuçlar üretirler.
|
|
|
|
|
13. İlerdeki
çalışmaları için birlikte karar alırlar.
|
|
|
|
Öğretmenin Öneri ve
Düşünceleri: …………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
KAYNAKÇA
Taşar, F. (2011). İlköğretim Fen Ve Teknoloji Ders
Kitabı 6. Sınıf, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ders Kitapları Dizisi,
Ankara. 5. Ünite(148-153)
Çepni, S. (2008). Kuramdan Uygulamaya Fen Ve Teknoloji
Öğretimi, Pegem Yayınları, Ankara, 7. Baskı.(181-207)
Gürdal, A Ve Arkadaşları (2003). Fen Eğitimi
Etkinlikleri 2. Marmara Üniversitesi Yayın No:688, Atatürk Eğitim Fakültesi,
İstanbul. (233-240)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder